نظرلی محجوبی (حالیپا باغشی)
نظرلی حالیپانگ یاشایشی وه هونأری
یعقوب رحیمی:
يانگي سحر گيجأنينگ توملوگين ينگيپ، «قارا قير» ميدانينا سلام بريپدي. ير يوزي اللهنينگ قوُروُپ قويان قدرتيندان نور سوْروپ ياغتيلانيپ اوغرادي. شوْ بادا آمانسلطان اجأنگ بؤوروندن آغيري توتوپ باشلادي.
«بوُ آغيري، سونگقيميقا؟ جهانا گلجك بيزه، ايل-گونومه ياغتيليق گتيريپ بيلرمي؟، دار بؤورومه دپيليپ دوران ياغدايا جيداپ دوُرشوُم يالي، بلكي بو چاغا-دا، يالانچينينگ، انسان باشينا اوُريان ضربينا جيداملي بوْلار، انشاءالله ايليمينگ درديني اگسيلديپ، روحوني قالقينديريانلاردان بوْلسوُن» ديين اميد بيلن، آمان سلطان قايرا اؤيونگ ايچينده، بير آق يولونگ صوُراتيني گؤز اؤنگونه آليپ ياتيردي. ياشليقدان، ماخولجا سايلانان انه، اؤنگِم بأش گزِك شوُنوُنگ يالي آغيريني گؤروپدي. شو ضرارلي كؤپ بيطاقتليق اتمهدي-ده ايكي قيزينگ بيري «كيجاني» Keýjan اوُقوُدان توُروُزدي و قونگشي اؤيونه، چال ساچلي زناني گتيرمأگه ايبِردي. قارّي انه خاباري اشيدن بادينا: «الله يِنگيلينه سالسين، ساغ-آمان ايله گونه قاويشسين» ديييپ، كچه نمازليغيني دويروپ كيجانينگ اؤنگونه دوشوپ: «يؤري قيزيم!» ديييپ، «اوركوت» آغانگ اؤيونه طاراپ اوُغرادي. اوغلان باغشي شوْل گونلر، مزنده بير آي بأري، «اوركوت» آغا، آتاسي «يگن قيليچ»ينگ ياشاپ اوْتوُران يوُردي «ياغلي اوْلوم»دان(1)، ماشغالاسي بيلن گؤچوپ بير بؤلِك دويهلرينينگ ايزينا دوشوپ قايديپ، آققالانگ اطرابيندا «قارا قير» ديين يرده قوْش دوشوريپ، اؤي تيكيپ يوُرت ادينيپدي. «اوركوت» اوستا: آتامدان اؤورهنن كسبيمي اؤزوم بيلن آليپ قايدايين، بلكي چاغالامدان-دا شوْني هونأر ادينن بوْلار» ديييپ، هر يرده يوُرت توتونسا، بير قاپدالدان چاقلانگجا چوُقوُر قازيپ اوستوني باسيريپ، هوْوا چكر يالي بير كؤروك ياساپ، دميرلري قيزارديپ پيچاق دير، سيندي، كِسِر و داراق يالي آبزاللاري ياساماق اوچين بير كوره بجردي؛ «اوركوت» اوستا: «آتا-باباميز ات-سينگير قانيميزدا هونأر-صوُنغات اوُستاچيليغي قايديپ گليأر، كمك ملا دوغانيمام تيكيجي اوستا بوْلوُپ يتيشدي» دييپ بگنيأردي. يؤنه كمك ملا و بيلهكي دوغانلاري مأمت و مراد ماشغالالاري بيلن اتركدن آشيپ، ياغلي اولومينگ يوْقاري باش قايراسيندا مسكن توتوپ، اونسونگ ايران بيلن اوْرسيت آراسيندا، اترك آقاري سرحد بوْلوُپ بللهننده، اوركودينگ يورك تاري آيراليق موُقاميني چالياردي. شوندان سوْنگ: «دوغانيمينگ ديدارينا يتيشرينميكأ» ديييپ، گيجهلر اؤيونينگ ايچينده اوجاق باشيندا چاغالارينا كمك ملادان، مأمتدن، مراددان گوررونگ برردي. اؤنگ كمك ملا خط يازيپ اوركوده: «قايراسينا گچهيلي» دييِنده، اوركوت: «من گيتجك دأل. سن منگ دييهنيمي اتجك بولسانگ گيتمه!» ديييپدي. يؤنه اولار هؤوسلهنيپ گيديپديلر. «اوركوت» اوستا شوگون اوتيران يوردينينگ ايلرسينداكي دپأنگ قاپداليندا ياسان كورهسينينگ اوديني ياقيپ اؤلچرهيين، كؤزيكديرهيين دميرلري ايچينه سالايين دييپ دانگ آتماغا قولاي واغتي اؤيدن چيقيپ گيتدي. كورأنينگ اودي توتاشيب باشلادي «اوركوت» اؤدا باقيپ دورقا، دميرلنگ اينچه هيليني هوأس بيلن سايلاپ اؤز ساغ تاييندا قويدي، شوندا ياغلي اولومينگ ايلرسينده دپأنينگ باشيندا لاله قاقيپ اوتيران قيزلار گؤز اؤنگونه گليپ، قولاغينا شيله بير آواز ايندي: هاي لا لأله لأله لأله جان-آ لأله لأله لأله چونگير قويا داش آتسانگ- آ چومر گيدر اجه جان- آ ياد ايللره قيز برسنگ -آ ييتر گيدر اجه جان- آ ياد ايلر يامان ايلر- آ اوْتوُردمادي اوْرنوُمدا-يا سبأبي ايشينه ازبر اوستا شول نازيك دمير لردن، اونايكي ساني قوپوز ياساپ، ياغتي جاهانا گلجك چاغام و انهسينينگ اون ايكي اندامي ساغ بولسون ديهن دغا بيلان، ساغ آمان آتام يوردي ياغلي اولوما قايديپ بارساق اوبا قيزلارينا قوپوزلاري سوغات بررين دييپ يورگينه ياغشي نيت دوودي. گونش يانگي آلتين شؤهلهسيني ير يوزينه چاويپ باشلاپدي، قارانگقيدان سأهلچه نشان قالماندي. شوندا «اوركوت» اؤيينه قولويلاندا، گون بوتينلهيين يوقاري تاراپداكي دپه لهرينگ اوستيندن گوروننده، ايچريدن يانگي دونيا اينن چاغانينگ آغي سِسي گلدي. «انهگول» قونگشي، آراستهلاب قيزديريپ قويان پيچاغيني الينه آلديدا، چاغانينگ گوبهگيني كسيپ دودي چاغانينگ آغيسينا كيجانينگ دوغانلاري هاجر، گرگان و بايرام ام اوقيدان اويانديلار. هاجر دأدهسينينگ آرچينانني اشيديپ. يورتيپ داشاري چيقدي. «اوركوت» قيزينه يوزلهنيپ شيله سوراغ بردي: – قيزيم باللينگا قوپوز ياساپ بريينمي يأده دوتار تاپايينمي؟ هاجر يدي نوروزي باشدان گچيرمأندي. شونگ اوچينِم آتاسينا نأمه جوْغاپ برجگيني بيلمأني اويلانيپ دوُردي. اوركوت ديدي: بار قيزيم اوندا «انه گول »دن سورا؟ هاجر: «انه گلجه! دأدم بالليما قوپوز ياسايين مي، دوتار آليب بريينمي دييار؟» «انه گول» يانگي چاغاني يوييپ قونداب بوْلوُپدي، اؤيونگ تارپ ياپارني دويرلأپ يوقاري قالديرديدا داشاري چيقدي. اؤيونگ ايلرسينده تايا سآمانينگ قيراسيندا اوركودي گؤردي: «اوركوت جان! قيزلارينگ ساني يالي اوْغوُللارينگدا جوبيت بولدي. ياشي اوزين بولسون، صالحيسي بولسون.» اوركوت: «امين الله، آيدانينگ گلسين انه گلجه سانگادا تانگري يالقاسين. آغتيق چاوليقلانگا قووانيپ گزهدينگ.» اوركودينگ يانگي اويانان چاغالاري، «گرگان» بيلن«بايرام» اوبا ايچينده يورتوپ گزنلرينده، بوشلوق سؤزي قاپي قاپي آيلاندي. «آيجمال دايزا» يوپك ياغليقي دوقاپ بوْلوُپدي. بو مهربان زنانينگ قيزي «بهارگل» قوپوز چالمادا اوبا آراسيندا اناييدي. «آي جمال دايزا» شول ياغليقي بايرام بيلن گرگانه بردي، «اوْغوُل بگ» بؤوير تلأرينگ دويبونده كچانگ اِتهگيني آغتاردي-دا ياريم ريال آليب بايراما بردي. اوغلان بگنجيندن ايكي بوْلوُپ بيلمهدي بير ييلغيرادي. كيم يومورتغا كيم كؤكه غاراض بولار قوشين يوكلأپ اؤيه گلديلر. اؤنگ-ده بأش چاغاني اوچرام ادن ساللانچاق، بوُ گونِم اوركودينگ كؤرپهسيني اوچوردي. اوغلان، اوركودينگ خياليندا يدي فلكدن آشيب ملكلر بيلن سوزلهشيب، غايبانه آوازلاري دينگلاپ دوردي. اوركوت آغا اوزي بيلن اويلاندي: «يوري، بو كورپه دوغمانگ آدينا نأمه داقسامقا؟» يان يوْلداشي آمان سلطانا يوزلنديده بو فكر حاقدا مصلحت سورادي. اول: «نأمه داقسانگ-دا اؤز آدينا مناسيپ بوْلسوُن اوني ايهليك اديپ ادبلي اكراملي بولدورماق اوچون آلادا اتمهلي» دييپ اوركوده جوْغاپ بردي. اوركوت اؤيدان داشاري چيقدي يوقاري طاراپدان ايلغاب گليأن انهسي «اَنّه كيشّه» خياليندان گچدي. گونشينگ نوري ير يوزينه نظرين ديكيپ ياغتي سالاندا، چاغا دونيأ گلدي. انم پاخيرينگ نورانه كشبي گوز اؤنگومدن گچدي. گونش يالي جهانه، آداملارا نظرين ديكيپ يوركلره ياغتيليق چايسين انم يالي نظري ايل گونونه مهربان بوْلسوُن، آدينا نظرلي داقايين دييپ اويلانديدا، ايچري گيريپ ماشغالاسينا گنگشدي، اينه شيديپ چاغانگ آدي نظرلي بوْلدي. بو واقا 1308 نجي هجري شمسي، «باليق» ييليندا بوْلوُپ دي. ýýý «آراز حاجي شهيد» قونامچيليغينگ ايلرسيندأكي درأنينگ ايچينده «قربان نظر» ياشاوُلي قيش آيلاريندا، يوُرت توتوپ اوتوراردي. درأنينگ يوقاري طاراپينداقي دپهلر، بييك گؤرونردي. ياش اولي الميداما الينه پيليني آليپ، سوُو آقار كأل بوْلسا، اؤنگونه بند اديپ، سوُو اويشِر يالي حوض بجرردي. كؤرپه قوُزوُلاري ساقلاماغا هم شول دپأنينگ قاپداليني كؤويپ آغزيني آدام گيرر يالي اديپ ايچيني ماخول گينگدن قازيپ قوُملاري چيقاريپ كؤرپِچ ياساردي. «قربان نظر» آغا يانگي يازينگ ايسي گلنده، درأنينگ ايچيندن اؤيوني ييغناپ ايكي دويأنگ اوستونه يوكلأپ آشاق يوزدأكي تاغتا يرينگ اوستونه چيقاردي. نوروزينگ جانا درمان، ياقيملي ياغيشلاري صحراني گوللر-اوْتلار بيلن بزأنده، كأ واغتلار «اوركوت» هم يؤريته مال سوروپ، «قربان نظر» ياش اوُلينينگ يوردونينگ قولايلارينا گليپ قوْيوُن باقاردي. سبأبي بو عقللي قارتاشان آدامينگ خيوهدا ياساليپ گلن بير دوتاري باردي، ساز چالماغي انديك ادن اوستاد بوْلماسا-دا، توركمنينگ بو قدرتلي قوْشا تارينا جوُدا ايقجاملي ديغيني گؤركزردي و كأ واغتلار الينه دوتار آليپ آيديم هينگلهنِردي. اوركوت چوپان، شول ياش اولينينگ سازينا-سؤزونه مشتاق بوْلوُپ اوزاق يولي سؤكوپ گلردي و ياش اولي بيلن گورلهشيپ سويجي هنگلري دينگلأپ كأته اؤزي، الينه دوتار آليپ چالاردي. اوركوت شول دؤويرلردن آيديم سازينگ طعاميني ماخولجا قولاغينگ جاني بيلن بيلن نوش اديپ، اؤز روحونا سينگديريپدي. اوركوت، كؤرپهسي دونيأ اينندن كؤپ واغت گچمأنكأ بير دوتار اديندي. باش اوجوندا، ساللانچاغينگ يانيندا، انهلرينگ هوودوسي چاغالارا آرام بريأن بولسا، بو كؤرپه «امان سلطان» اجأنگ هم سويجي هنگيني، هووديسيني دينگلأنده اولاقان آدام يالي، اوْيلانيپ ياتانا منگزأردي: هوودي هوودي هوولنيأر سوودا باليق كؤولنيأر باليق ديييپ توتانيم ييلان بوْلوُپ تاولانيار ساري اوْغلوُم ياتيپدير سويجي اوقا باتيپدير اويانديرمانگ دنگ-دوشي يانگجا اوقا گيديپدير درويشلرينگ «هوُ» ديين سؤزونه ملّاچار آداملار و صوفيچيليقدان خابارليلار، كؤپ اويلانارديلار. اوي-فكر بيلن اؤنگ معنيسينه يتيپ بولجاق دأل. «هو» دييديگي گؤزدن، عقلدان، بيليمدن غايب دييديگي. كمك ملا بيلن امّهدش بولان اوركوت شو معناني چاغلارينگ «هوودي»سيندن آلاسي گلردي. كؤرپه «نظرلي» انأنگ مهريني، آق سويدوندن آليپ اندامي شونگ بيلن بركيشيپ باريان دؤورونده ايلكينجي هنگلري شول «هوودي»دن يورهگينه قويوپدي. اوْنگ اوستهسينه آتاسيدا، «قرباننظر» ياش اولينينگ دوتاريندان آليپ قايدان ياديگأريني، چاليپ چاغانينگ قولاغيني بو قدرتلي آوازا عادت بريأردي. اؤيدن امكلأپ چيقيپ باريان چاغا، قوشا تارينگ گؤيجوندن اؤنگه گيتمأن، تاپبا دوراردي و قولاغيني دوتارا قارشي اؤوروپ دينگلأردي. «نظرلي»نينگ ات، سينگير، قان ايچينده سويجي آوازلار، موج اوروپ آيلانيپ يؤركأ، «اوركوت» آغانگ مال ياغدايي «قارا قير»دا اوْنگماني،دويهلري ييتيپ گيتدي، اونگشوق-گُذران ياغدايي آغير بوْلدي. ال هونأري بيلن ياسايان دمير شايلارنينگ خريداري كؤپ بولمادي، «قاراقير» و تؤوِرهگيندأكي اوبالاري باسيم اؤدأپدي. ياشاييش اوركودينگ الي-قولوني باغلاپ، كؤرپهسي بأش آلتي ياش مزندأ باراندا، اوركوت ماشغالاسي و چاغالاري بيلن گنبد شهرينه روان بوْلدي. نظرلينينگ انهسي آمان سلطان اوركوت آغانگ اؤزي يالي آق آتابايلارينگ شيرمحمدلي طايپاسيندان دي. بو زنانينگ آتاسي آرازقلي صوفي فانيدان گؤچنده اوغلي ملاقربان بخاراي شريفده علم-تربيه آليپ يؤردي. هؤاس بيلن مختصر الوقايه، شرح العقايد النسفيهني اوقاپ يؤرن ملاقربان، بو خاباري اشيدنده اؤزي بيلن اويلاندي: «ايندي اونگشوق باشيما دوشدي. من قايديپ انهم و دوغانلاريمينگ ياغدايينا گؤزلك اتمهسم، اولاري اكلأپ ساقلاجاق يوق.» ديييپ ايچيگن فكر اتدي. شو سبأپلي عالملار و اوستادلارينينگ تؤولّاسيني آليپ بيلمأني، اؤز يوردي اترك بويونا قايديپ گلدي. گؤكي صوفي شيرمحمدلي، آمان قيجير يلمه و اسن شر گؤك بيلهليكده گليپ گنبدده يرلشنلريندن آز واغت سونگرا ملاقربان هم ماشغالاسيني، دوغانلاريني آليپ قايديپ گلدي-ده گنبدده مسكن توتدي. اولار گنبدينگ آشاق طاراپيندا ايكينجي اوروشدا اورس قوشوني گليپ يرلهشندن سونگ ياسالان كؤپرينينگ قولاييندا يورت توتونديلار. اوركوت گنبده گليپ يرلشيأنچأ باشيندان گچن واقالاري، گؤز اؤنگوندن گچيريپ، دوْغانلاري اترگينگ قايراسينا آشيپ يكه اؤزي بأريده قالانينا اؤكونمهسه-ده، خاص گنبدده بولاني بأري، بيقرارليغي و دوغانلارين يادلاپ اوْيلانماسي كؤپهليپدي. سبأبي قراقيردان قايتماغي دينگه گذران-اونگشوغي پسه دوشمك دأل-ده، يورهگينده كؤزيگيپ دوران آيراليق اودوني «مأمي شيرخان» اؤلچهريپ، اوركودينگ كؤنگول قوشوني، دوغانلارينا طاراپ پرواز ايلهديپدي. مختومقلي ايشان: «بگده، خانلاردا عدالت قالمادي، اؤز خلقيني چاقجاق بولوپ دوران مارا دؤندي» ديييپ آيدان دوردأنه سؤزلري، اوركودينگ فكرينه گؤرأ، ياشاپ يؤرن دؤوريندأكي «رضاخان» و اونونگ وكيللرينه-خانلارينا-دا، لايقدي. ايل ايچينده مهربانليغي، ياغشيليغي، اؤزي ساپاق آليپ قورساغينا قويوپ بيلمهدي. شاه، ظلم بيلن آياللارينگ اؤرتگيسيني، آلين دانگي، چارغات و ياغليغيني آييرماغي بويريپدي. «نظرلي» دؤرت-بأش ياشينداقي اوغلان-دا بولسا، شول ظلملار ياديندا قاليپدي. سونگ ياشايشيني و حال ياغداييني سورانلاريندا، انه – آتاسي و ايلينينگ شول چكن اجيرلريني گوررونگ برردي. ظالملار اؤز قيسغا عقلي بيلن، اؤسوشي، آبادليغي، ايلينگ مدنيتينه، دأپ -دستورينا قارشي دورماقدا گؤريأر. يوزلهيين فكرينگ اينگ چونگ يري، اؤز حكميني روان گؤروپ و عمريني، هايباتيني شونونگ يالي بويروقلاردا گؤرمكدير. «مأمي شيرخان» توركمن صحرادا دولت طاراپيندان شيله مضمونلي خط يايراتدي: «هر كيم قايراسينا گيتجك بولسا گلسين، آديني يازديريپ اجازه نامهسيني آلسين. ايراندا قالجاق هم قاليبرسين.» توركمنلرينگ ياشيراقلاري، ياش اوليلارا گنگش ادنده: «بو دولتينگ آيديان سؤزونه اينانيپ بولماز. سؤزي باشغا، عملي باشغا گليأندير. گلينگ سيز، اتركدن قايرا گچهيين ديييپ آدينگيزي يازديرمانگ» ديييپ، مصحلت برديلر. اوركوت اؤز اختياريندا دألدي. يورهگي عقلينا اوستون چيقيپ: «بلكي ساغ-آمان گچهيين و دوغانلاريم ملا كمك، مأمت و مراد بيلن بيلهليكده ياشايين» ديييپ، «عمريمينگ قالانين سرحدينگ قايراسيندا گچيرجك» ديييپ آديني يازديردي.گنبدينگ آشاق يوزونده، حأضيركي گدمآباد اوباسيندا بولان، آتابايينگ توقاييندا «قايرا گيتجك» ديييپ سؤز برنلرينگ باريني، دولت مأمورلاري ييغناپ، اولارينگ تؤوِرِگيني مأمي شيرخانينگ باش بولماغي بيلن، قورشاپ آلديلار. اوركوت و ماشغالاسي «امان سلطان» چاغالاري بيلن شول آداملارينگ ايچينده بولدي. مأمورلار، توقايداقي آداملاري مال يالي تگهلأپ آشاق طاراپا اوغراتديلار. ايل آراسيندا ياش اوليلارينگ آيداني دوغري بولدي. «دولتينگ سياستينا دوشونيپ بولجاق دأل. بير توپار گناسيزلري آلداپ ييغناپ، ايرانينگ ايچينده باشغا بير يورده آليپ گيديپ، قايديپ گلمز يالي اتجك بوليارلار» دييين ميش-ميش يايرادي. «گوكي صوفي» ياش اولي گليپ ملاقربانا مصلحت بردي: «اوركوت بيلن آمان سلطان بيديپ گيتمهلي آدام دأل دير، يانينداقي چاغالار، نظرلي، بايرام، گرگان و ايشان خور قالارلار، مأمي شيرخانا پارا بريپ اولاري بلادان آليپ قالساق، ياغشيراق بولارميقا ديييأرين.» دييدي. اوندا ملاقربان: «بوليار اوغرونا دوشهرين» ديييپ جوغاپ بردي. ملاقربان شول گون دانگ بيلن آشاق اوغرادي. سنگير سووادينگ بأري يانيندا گيديپ باريان يسيرلرينگ، آداملارينگ ايزيندان يتدي. مأمي شيرخانا ساتاشيپ گورلشدي. مأمي شيرخان: «اوركودينگ برر يالي پولي-مالي بارمي؟» ديييپ سوراندا، ملاقربان: «بير بوغاز دويه بار، شوني برهيين» ديييپ سؤز بردي. مأمي شيرخان: «دويأني مرگن آغانگ اؤيونه قاوشيرينگ. اوركوت-ده ايشدي سنگير سوواتدا مال ياقماغا اولوما اينهميزده گويمنگ-سامانگ اديپ اوغلانلاري بيلن قالسين. منم گؤرمأن كيشي بولارين» دييدي. ملاقربان شولاري ايزارلاپ گيديبردي. يولاغچيلار آتلي-اولاغلي اولومدان اينديلر. اوركوت ايزيراقدان ايندي. گويمهنيپ اوغلانلاري، ماشغالاسي بيلن ياغشي اؤسن ييلغينلارينگ قاپداليندا بوقوليپ قالدي. يولاغچيلار «سنگير سووات» دان ماخولجا آرا آچانلاريندا، ملاقربان، آمان سلطان دوغانيني، بوتين ماشغالاسي بيلن آليپ قايتدي. اولار ايلكي گنبدينگ آشاق يوزونده چاتما تيكديلر. اوركوت ملا قربانينگ يوُردُوندا اوستاليق انجاميني گؤردي-ده بير كوره بجردي. شول واغتلار گرگان، كورأنينگ باشيندا اوتوريپ، دمير ايشينه قيزيقلاناردي. نظرلي بولسا ياشاجيق اوغلان: «من-ده دايملارا گيتجك» ديييپ، كأ واغت انهسي «امان سلطان» بيلن گلردي. بو كؤرپه شوندا يانگي بأش ياشيني دولدوريپ دي. ملاقربانينگ قايرا طاراپينداقي قونگشوسي «سؤيون قلي خان يلمه»نينگ اوغلي «آشير باغشي» جانا ياقيملي سس بيلن آيديملار آيداردي. اوركودينگ آيديم – ساز گوررونگي هينگلنمهسي نظرلينينگ قولاغيندا قاليپ دي. بير گون دوتارينگ آوازيني اشيديپ آشير باغشينگ اؤيونه باريپ، شونونگ آيديم آيديشيني دينگلأپ، ايشيكده گؤزلأپ دوردي. آلتي ياشليقدان، آيديم آيتماق هوأسي كؤرپه نظرلينينگ يورهگيندن دؤرأپ باشلادي. كيجان، اوركودينگ اولي قيزي اوچين ساوچي گليپ «قزاق» ديين ييگيده چاتيليپدي. «قزاق» آتابايلارينگ آراسينا دوشوپ اوتوران «كم»لردن؛ دييسنگ عقللي، جومارت ييگيت. اوركوت گنبدده گليپ يرلشنده، كيجان قايتاريليپ گلدي. شوندان باسيم سوْنگ، اوركودينگ اولي اوغلي ايشان، ايلكي آغشام خابار تاپدي و گيجأنينگ ياريندا آيريلدي. اونونگ ماشغالاسي «آرزي» گؤكلردن، ايكي قات بولسادا، دوغانلاري گليپ آليپ گيتدي؛ سونگ اوندان ايشانينگ آدي گلدي. يانگي ياشليقدان سايلانيپ باريان نظرلينينگ انهسي، «آمان سلطان»، اولي اوغلي «ايشان» آيريلاندان سونگ، اوزاق ياشاپ بيلمهدي «نوباهاريم الدن گيتدي!» دييپ يورهگينده بير دردي قالدي. دوغريدانام مختومقلي ايشانينگ آيديشينا گؤرأ، «حيوان بالاسيني بيليأن بولسا، آدم اوغلي آغلاماين بوْلارمي؟». آمان سلطان و اوركوت هم بو واقادان سوْنگ، هر كيم اؤز نوبتينده گيتمك ياغشي. آدم اوغلي، پرزند آويسيني گورمهسين دييپ دوغا ادرديلر. انسان بالاسي گيدنده، «يورهگينينگ باغي اوزيلدي» يا-دا «فلانينگ بيلي بوكولدي» دييأنلري يؤنهكي سؤز دأل اكن. آمان سلطان بو سيرقاوليقدان آچيليپ بيلمأني، بيرگون ايكيندي نمازي، گيجيگن واغتي، گون گوزونه قانلي ياش دولان ماحالي گون باتار ماحول قان آغلاندا، يالانچيدان گچدي-ده، چاغالاريني انه مهريندن، بوش قويدي. شوندان سونگ «نظرلي» كؤپلنچ، داييسي ملا قربانينگ اؤيونده بولاردي. نظرلي بوي آليپ اؤسدوگچه، قاقاسي يگن قيليچ كِشبيني، ملا قربانينگ يادينا سالاردي. شو سبأبلي اؤسوپ باريان چاغا يوزلهنيپ: «من سانگا اينديدن بيلأك يگن قليچ دييجك!» دييپ يوزلهننده، نظرلي هم: «من-ده سانگا قازان سورتگوچ» دييجك دييِردي. «يگن قيليچ! بار ايلركي دوكاندان سويت گتير دييِنده «قازان سورتگيچ، قابينگ بيلن پولونگي داشاري چيقاردا اوزونگ آنگيردا دور، من سويت گيتريپ برهيين» دييِردي. البته نظرلي شوندا داييسينينگ دگيشمهسيني چين گوروپ، اونگا جواب برردي و داييسي، توتوپ ال قايتارارميقا دييپ، هيچ قولايينا بارمازدي. شول واغتلار، نظرلي گونده آشير باغشينينگ يانينا باريپ آيديم دينگلأردي. آستا-يوواش يوزي آچيلاندا، اونگ دوتاريني آليپ چالماغا باشلادي. ملا قربانينگ ماشغالاسي «گولجان»: «نظرلي سن باغشي بولما!» دييپ ميداما قولاغيندان آسيلاردي. «كيجان»، «دوغريدانام دايي توپاريم «ملاقربان»، دوغانلاريمينگ و آتامينگ ياغدايينا اِنِم پاخير بوْلماسا- دا سر اديأرلر. يونه انهمينگ يوق يرينده آتام و دوغانلاريمينگ مندن آيري ياشاماغيني ماحول بيلمهيارين» دييپ اويلاناردي. «گل يان يولداشيما مصلحت برهيين اولاري چاي قاوشانا آليپ گلهيين» دييپ فكرلندي. قازاق مصلحتدان چيقان دألدي، اولار گنبده گليپ ملا قربانا و قَري دأدأ مصلحت اتديلار. كيجان آيتدي: «داييلار، رخصت برسهنگيز آتامي و دوغانلاريمي چاي قاوشانا التيپ ساقلاجاق؟». شيلهليكده اوركوت، چاغالاري گرگان، بايرام ، نظرلي و هاجر بيلن چاي قاوشانا گوچوپ بارديلار . شول واغتلار نظرلي يدي-سكيز ياشيندا دي. گونلردن بير گون اوركودينگ دوغان اوغلاني نور بردي اؤز چاغاسي نوري بيلن داشلي برون اطرافيندان اوُغرادي، چاي قاوشاندا اوركوده ميهمان بولدي. – سلام عليكم! – و عليكم سلام! اوْو نوربردي آغام، گليبر خوش گلدينگيز، نوري جان سنِم بأري قايتدينگ مي؟ خوش گؤردوك. – اوركوت جان! ساغ آمان اوتيرميسيينگز اوغلانلار قورقون مي؟ – كؤك قورقون خدايا شُكر . نأهيلي اؤزونگيز؟ دوغان قارينداش، قورقون مي؟ – ساغ ليق دير، همهسي سلام آيتديلار! – بأ…! اوركوت جان تووهلهمه دوتار اليپ سينگيز، حاضيرم شول «قربان نظر» ياش اولي بيلن آيديم ساز اديأنينگيز ياددان چيقماندير اوْو. – آي هاوا، يؤنه دوتار آلانيمينگ سبابي ياتان يري ياختي بولسون! قربان نظر آغا بوْلسا-دا، اونگ اوستهسينه كورپأميز نظرليدا چاغاليقدان آيديم بيلن هوأسلنيار. بلكي بوُ چاغا هم قاوي باغشي بولوپ يتيشر. – هاني اوركوت جان، نظرلي دوتار چاليپ بيليار مي؟ – سيز چاي ناهار ادينينگ باقالي، گرگان جان نظرليني چاغيرار، اول سيزه چاليپ برر. گرگان دوقوز ياشلي نظرليني چاغيريپ گتيردي. اول بيلن اويناپ يورن چاغالار- ام يورتوشيب گلديلر . نظرلي و چاغالار، مهمانلارا سلام برديلر. اوركوت آيتدي: «هاني نظرلي گل بأري دوتارينگي اله آل-دا، نور بردي دأدهنگه ساز چاليپ بر. نظرلي شوندا، «دورنانينگ» ديين آيديمينگ سازيني چاليپ بردي، اؤزي آيديم آيدماغا چكيندي. نوربردي شوندا «تووهلهمه، نظرلي جان سازندا باغشي بولجاق.» دييدي. ýýý اوغلانيلقدان نظرلينينگ يورك تارلاري انانگ هووديسي و اوركودينگ دوتارينا، سازلاشيپ دي. هوأس بيلن، اير سحرلر دوتارينگ آوازي بيلن آتاسيني و دوغانلاريني اويانديراردي. چاي قاوشاندا يا قونگشي اوبالاردا توْي بوْلسا، نظرلي آتاسي بيلن آيديم ساز دينگلاردي. شول دؤويرلرده چالمان باغشي، وِليم كؤر، محمد ولي، محمد قربان نوْخورلي، باغشيلارينگ آيديملارني دينگلاپ شراب ايچن يالي ميميرأپ اؤيه گلردي- ده، الينه دوتار آليپ ذهنينه سينگِن سازلاري اوز دوتاري بيلن چالاردي. نظرلي شوندان سونگ كؤپلنچ گنبده گليپ آشير باغشينينگ يانيندا آيديم ساز اورهنردي. آشير آغا نظرلينينگ اوقيبيني گؤروپ اخلاص بيلن آيديم آيديپ برردي و اونگا آيديراردي. شوْل دؤويرلرده آشير حاليپا «بو اوغلانينگ يوزوني بير ييرتايلي» دييپ نظرليني تويا اَليپ گيدردي و اؤز يانيندا آيديم اتديرردي. دوغيردانام اوستادا حرمت قويماق، چين شأگيرد بولوپ قاشيندا اوتورماق، هر اوغوردا علمدا- بيليمده، ايشده- گويچده، صونغاتدا-هونأرده، هر كيشينينگ ايشي دأل دير. «ناچه قيت بوْلسا-دا اوستاد دييديلر چين شاگرد اوْندانم قيت زات دييديلر.» روحي بلند، كريم آغانگ بو دوردأنه سطيرلري، نظرلي هم آشيرباغشينگ قاشيندا شول قيت شاگردلردنديگينينگ شايادي دير. اينها، شو ماحال اون-اون بير ياشيندا نظرلي، «اوغلان باغشي» آديني آليپ ايله چيقدي. «گوجي حاجي» دييِن باي توْي اديپ، آيديم آيتديرماقچي بولدي، آشير باغشي بيلن نظرلي شول توْيدا آيديم آيتديارديلر. داو آتا ملانگ اويونده هم اولي بايلار-خانلار ييغنانيپدي. رامياندان «ولي الله خان» هم گليپدي. اول قيزيل باشلارينگ ايچينده تركمن آيديما هوأسلي آداملارينگ بيري دي. ولي الله خان «اوغلان باغشي نينگ آيديميني دينگلايلي» دييپ داو آتا ملانينگ ميهماني بوْلوُپ دي. داو آتا ملا ساوچي ايبريپ، «اوغلان باغشيني آليپ گلينگ» دييدي. نظرلي ساوچي بيلن گيتمهدي. سبأبي اونونگ خاليپاسي آشيرباغشي چاغيريلماندي. سونگ ينه خابار گلدي، «آشير باغشي بيلن اوغلان باغشي بيلهليكده گلسينلر». شوندا نظرلينينگ آغاسي گرگان هم يانلاريندان گيديپ، دانگ آيتانچا آشير باغشي بيلان نظرلينينگ گزكلي آيديم آيدانلاريني روايت اتدي. دوغيردانام تركمن آيديمي، فراغي نينگ قوشغوسي دينگه تركمن ايلينگ آراسيندا دأل-ده بيلهكي قونگشي ترك ديللي دوغانلاريميزينگ آراسيندا بادلي يايران اكن. سبأبي شول ميهمانچيليقدا «راميانلي ولي الله خان» باغشيلارينگ آيديميني دنگلاپ هونأرلريني گؤروپ، كؤپ شاد بولدي و هزل اتدي. قاليبرسه حاجيلار و راميان اوبالاريندا بييك مختومقلينينگ قوشغولاري انسانپرور پيكرلري گينگدن يايراپدي. سونگلار ولي الله خان توْي اديپ اوغلان باغشيني چاغيردي. ýýý «هيتلر» اوزمنليگي بيلن ير يوزونداكي انسانلارا آغاسيراپ، «بوتين ير شاريندا بيزينگ نازيسم و آلمان آداملاريميزينگ حكمي روان بولمالي دير» ديييپ، گون دوغار اوروپاني باسيپ آليپدي. ير يوزونده قاريشما-قاريش اوروش اودوني اؤلچريپ يؤرن هيلتر كوپ يورتلاري پاي آستينا آلدي. شول ساندا بيرلشن شوروي جمهوريلارينا هم قوشون ايبريپ لنينگراد و بيلهكي اولي شهرلرده انسان باريني قيريپ باشلاپدي. دوغريدانام دنيانينگ سأهلچه قُدرتي، انساني «موديميليك قالارين، قدرتيم آرتار» ديين اويا باتيريار، شيله آدملارينگ يورهگينه هر تويسلي كويلر گليار گچيار. ير يوزوني توتوش آلسا-دا «آيدا آسماندا نه جانلي بارقا؟ اوْلارا-دا حكم سورسم عجب بوْلار» ديييپ، انسانينگ بلند درجهسيني حيواندان هم پسه دوشوريأر. اگر عصرلار بويي اوق ياي بيلن انسان بيرك – بيرهگي يوغالديپ اوز بالالاريني يتيم قويان بولسالار،. ايندي بو جاناوار علم – تكنيك بيلن دورلي – دورلي بمبلارينگ آستيندا، اؤز بالاسيني يوزدن – مونگدن يتيم قالديريار. هاوا، شيله صفتلي هيتلر هم قانلي اوُرشوُنگ باشي بوْلوُپ، ير يوزونده قاريش ما- قاريش آيلاندي-دا، ييگريمي ميليوني قيريش اتدي. البته شوُنوُنگ يالي الهنچ ياغدايدا، انسان بالاسينا خوستار بولان باش تاپيليار! عجب خوستارلار! بيري اوتوز يدينگ (1937 ميلادي) اودوندا «قايغيسيز آتاباي» يالي سردارلاري يوْق ادن، استالين. ينه بيري امريكادا قارالاري و اول يوردونگ تويس ايهلري بولان قيزيل ياغيزلاري خورلاپ يورن روزولت. اوچونجيسي، سياست عالمنينگ قارّي تيلكيسي بولان انگليس و اونگ باشليغي چرچيل. بو اوچ ساني باش اورنمهديك باشلار بيرلشديلر-ده، هيتلرينگ قوشون و عسكرلريني ينگديلر. تهراندا «پارك- هتل» آدلي يره ييغنانيپ قوشونلاريني بيرلشديريپ ايراندان شوروي جمهوريلارينا گچيپ، بو اوينان اويونلاريندا هيتلرينگ ترسينه اوستون چيقديلار. البته شوندان سونگ ايرانا «ينگيش كوپروسي» ديييپ لاقام برديلر-ده، شو كؤپريني اوزلري بؤلهشيپ ييقماغا دوردولار. ايران تركمن صحراسينا-دا بيلهكي دمير قازيق يرلريميز يالي، روس قوشونلاري گليپ دولدي. ايكينجي اوروش قوتاردي، اَهلي يورتلار هيلترينگ قول آستيندان آزاد بولدي دييلِنده، عموم خلقلار چأكسيز بگنديلر. مزنده 1320 -نجي ييلدا (1941-نجي ميلادي) استادلارينگ استادي «سخي جباروْف» ناچالنيك لباسي بيلن يانيندا «نورجمال آدييوا» تركمنينگ چولونده اوبادان – اوبا، شهردن – شهره آيلانيپ آيديم آيتدي. باغشي آغا ينگيش بايرامي دييپ ايلينگ شادليغينا راحتينا بگهنيپ بندر تركمندن باشلاپ جرگلانا چنلي تركمنينگ شيرين آوازيني چؤللرده يانگلانديردي. قوشلار سويجي نغمهسين سخي باغشينگ جگر داديندان آلديميقا يا ساخي آغا بوغازنينگ اوْدوُني طبيعتينگ سيرلي سسيندن آلدي ميقا؟ باغلارينگ، قوشلارينگ، داغلارينگ سحر چاغلارينگ سسي هر نه بولاندا تاپاوتي يوق، باريسي بيريگيپ بير آسمانا ساري اِوج آليارلار. دولت گلدي ياش اولي آققالا بيلن بندرتوركمنينگ آراليغيندا يرلهشن اوبادان اولاغيني مينيپ بندرتوركمنه طاراپ اوغرايار. مونگا يولدا بير يولاغچي دوش گليار: – سلام عليكم! – وعليكم سلام! – بايار ساغ آمان گليانگمي؟ نيرهدن گليش اوغور نيرأ؟ – بندرتوركمندن يوقاريلاپ اوغراديم دوُز نصيبأميز نيرأ چكسه شوْنگا باراريس. – سخي باغشي آرقاچدان گليپ دير، بندرتركمنده آيديم آيتجاقميش دييپ اشيتديم، مِنِم شونگا باريارين. – ياش اولي، گيجأ قالدينگ گرِك؟ سخينينگ آيديم سازي قوتاراندير اؤيديأرين. – واخ، بولماندير-اوْو. آي هاوا-دا نصيب بوْلسا ينه بير واغت دينگلأريس. – ياش اولي! آدينگيز نامه؟ – مانگا دولت گلدي دييارلر. – دولت گلدي آغام، گل دوشهلي ايكيميز بير چايلاشايلي. سخي نينگ آيديم سازيندان سِنِم بينصيب قايتمارسينگ. سخي جبار شوندا آتدان دوشدي-ده، اوْدوُن ييغناشديريپ اوت ياقدي و يانيندأكي قالداوي سوودان دولدوريپ اوت اوستوندا قويدي- دا، دوتاريني چيقاريپ قوُرماغا دوُردي. – بارك الله اوْغلوُم، بيز قارّينينگ كونگلوني خوش اتدينگ . الله مقصد مرادينگا يتيرسين. البته سخي باغشي ايران تركمن صحراسيندا گزيشي يالي بوتين تركمن ايليني جيحون بيلن بحر خزر آراسيندا آيلانيپدي. بير باغشيدان نيشان تاپسا، باريپ اونونگ بيله اوتورشيپ آيديم ساز ادردي. شو سبأبلي سخي آغا، تركمن آيديملارنينگ دينگه آرقاچ يولونا دال-ده، خيوه يولي، دامانا يولي، يوموت گوكلنگ و گرگان يولونا هم ازبر دي. سخي آغا دولت گلدي ياشاولي بيلن ايكي چاكجه اوتوريپ چاي ايچديلر. سونگ ياش اولينينگ مهري قانينچا دورلي يوللاردان آيديم آيديپ بردي. اول ياش اولي كرون بيلن گيديپ خيواني – آخالي گؤرن اكن. سخي باغشينگ دورلي يوللارا استادليغينا حيران قالدي. «چووال باغشي موندان بييك، بو ييگيت هم اوندان بييك، غرض، شولارينگ بويوني اؤلچهمك عيب» ديييپ ايكيسيني-ده سر پايا مناسيب گوردي. سخي باغشي آت قوْردوُريپ يوقاري قايديبرسين، «قوْرپوُلجا»دا دألي ملانگ اويونه ميهمان بولدي و اوباينگ تشنه يوركلريني، تركمن آيديمينينگ چشمهسيندن سوواردي. اول يوركلر ايام پينديقلاپ گولـلهدي. شوْندا محبت غنچهسي دسته -دسته سخي آغا يوزلهنيپ باقيپ دوردي. شول اوبادا سخي باغشا چاي قويوپ برن حاضركي «كوللوجه» اوباسيندا ياشاپ يورن اؤده شيرمحمدلي، بو واقانينگ شايادي دير. سخي جبارگنبدده يكه اوْقوُو مكتب باردي، سخي آغا گليپ شوندا آيديم آيديار و دوتارلي آداملار گتيريپ دوتاريني گوركزيارلر، سخي باغشي «اِشه قاقا» ديين آدامينگ ياسان دوُتاريني گورن-ده «ايراندا شيله دوتار ياسايان بار بولسا آيديم ساز ييتمز» ديييپ سوزلهيار. سخي آغا «كسيك آلانگا» باريپ «ايرانلي باغشي بارمي؟» دييپ يوزلهننده، «آنّا قربان ايمير» بيلن «قليچ جان قيجاقچي»ني سالغي برديلر. آنّا قربان، سخي آغانينگ آدي- آوازاسين اشيديپ، بو ماحال اوْنگ آيديم سازيني-دا گوروپ باسيلجاق بوْلدي. قيليچ جان: «من بير ساز چالايين سن-ده باسيلما، منگ سازيم قوُتاراندا گل، آيديم آيت». بوُ هونأرلي تركمن بالاسي سخينينگ قاشيندا اوتوريپ بير ساز چالدي. سخي آغا يوْلداشلاريندان سورايار: «بوُ ساز نيرهدن چيقان، هايسي يول بو؟» اولار «بيلمهياريس» دييديلر. سخي: «سيز، تانامارسينگيز. آرقاچدا دوشلهمأني گِچيپ قايديپ ايرانا گليپ دوشن يوْلدوُر، بوُ يوْل خيوادان گليار» ديييپ جوغاپ بردي. سوْنگ آنّاقربان باغشي هم آيديم آيديپ دير، اونگ آيديملاري سخي آغانگ گؤونوندن توروپدير. «ملكهلي دپه» ياش اولولاري: «سخي آغا، بير گيجه هم بيز اوبادا بول» ديييپ خواهش اتديلر. بو خابار «چاي قاوشانا» يتيأر. نظرلي شوندا اون ايكي ياشيندا. اوْبا آدام لاريندان بير نأچهسي آتلي- اولاغلي ملكهلي دپأ اوغرايارلار. نظرلي هم شولارينگ ايچينده، «بلكي مِنِم آوازاسي چين ماچين داغدان آشان خاليپا باغشي سخي جبارينگ اليني آيديميني گؤررين» دييپ اول اوْبا باريار. سخي باغشي «باباجيقلار»دان توتوپ باشلادي. توم گيجه يانگي آيديمينگ و قوشا تارينگ آوازيندان ياغتيلانيپ اوغراپدي. نظرلينينگ يورهگينده تازه بير گونش دوغوپ باياردي. شوْ بادا بير آدم «سخي آغا! بيزينگِم اوغلان باغشيميز بار، شونگ-دا بير اليني -ديليني گورأيسانگ» دييدي. سخي باغشي «بهادوُرلار مني يوللانگ يولوما» ديين بادينا كؤپ مأرِكه گورمهديك نوجوان، اوتانجيندان اوز يولونا گيديبردي. گيجأنينگ قارانگليغيندا تاپديرمادي. اللي – آلتميش ييل بو واقادان سونگ اوغلان باغشي شوني يادلاب، «شول سوزي آيدان آدام مانگا سخي آغانگ آيديميني دينگلتمهدي» دييپ كأيأردي. بير آز واغت گچن سونگ نظرلي، وليم كُر ديين باغشا دوُشدي، بوُ خاليپانگ يانيندا اوغلان باغشينگ هونأره بركهشيپ باريان بارماقلاري كؤپ ينجيلدي. شلپهسي، قاقيملاري آيديمينگ هنگلريني دوغري چيقارماقدا، انايي بولدي. سبأبي وليم استاد يادامان – آرماني، سازي، آيديمينگ حارپلاريني، سؤزوني جيكمه-جيك اؤورهدردي. شاگيرديندن برن ساپاغيني بيرين- بيرين ايستأردي، كم كؤسي بوْلسا قبول اتمزدي-ده، هايبات بيلن نظرلينينگ الينه اوُراردي: « بوُ سسي يا بوُ سؤزي نيرهدن تاپيپ بو آيديما قوشدونگ؟ موُنينگ بولمادي، قايتالا گورهيين» ديييپ غضب سالاردي. نظرلي آيديمي ياغشي بيشيريپ خاليپانگ يانيندا آيداندا شاد بولوپ بارك اللهسيني هم آلاردي. نظرلينينگ ياشليغي چاودير باغشينگ عمرينينگ سونگي بيلن دؤويردش بوْلسا-دا اونونگ قاشيندا اوتوريپ ساپاق آلماغا ممكينچيليك تاپمادي. يؤنه چاودير آغاني گؤرِن آداملارينگ آيديميني روايتيني كؤپ دينگلهدي. گونلردن بير گون چاودير باغشي «اِسِن قلي»دا بير توْيا چاغيريليار، چووال باغشي، مختومقلي قارلي هم ميهمان بوْلوُپ باريار. توْي ايهسي نأدريني بيلماني بيقرار بوليار. «يؤري من هايسي باغشيني توْيدا آيتديرسام اول بيري مندن قاتي گورر» دييپ فكر اديپ باريپ چاوديرا مصلحت بريأر. چاودير آغا: «مانگا اللهنينگ برن هونأري، قدرتي يترليك. مختومقلي باغشيدا بير اؤيده آيديبرسين، منم آيري بير اويده آيدارين، مأركه هايسيني سؤيسه شوْنگا بارار. مختومقليدان اويكه كينأم يوْق» ديييپ جوْغاپ بريأر. مختومقلي قارلي -دا شيلهرأك سوزلهيار. «چاودير آغام راضي بوْلسا، من- ده شونگا راضي.» گيجه ياسسي نمازدان سونگ آيديم ساز باشلاندي. چاودير «منينگ صاحب جماليني گوردينگ مي؟» ديييپ آيداندا مأركه شونگ اوتوران اويونه طاراپ ايلغادي، قايراقي اويدن «مشتاق اولوپ من، بال صاياد، داغلار گوممورلندي» آيديملارينگ آوازي گلنده آداملار اونگا دوپولديلار. غرض، ايكي باغشي بير- بيريندن بييك، آداملار ايكيسيندن هم كوپ راضي بولدولار. ارتهسي چايينگ باشيندا چووال باغشا يوزلهنيپ «تووهلهمه، آيديم آيديشينگ كمي يوْق، اوستهسينه يانينگدأكي قيق– واق (قيجاق) منده يوْق بولانسانگ سن مانگا اوستون چيقدينگ گرك» ديييپ گولومجيرأّپ اوْتير. البته اول دؤويرده تركمن چولونينگ آشاق يوزونده دييمك يوْموُتلارينگ آراسيندا قيجاقلي آيديم آيتماق يوْنگ بوْلماپدي. چووال باغشي، صفر بكينينگ قيجاق چالماغي بيلن توْيلاردا چيقيش اديأردي. ايل آراسيندا «آتالي اوغول آرتيق بولار» ديين دانا پهم بار. نظرلي آتاسيندان بو اولي بايليغينگ آق يولوني آلان-دا بولسا، اونونگ ايردن گيتمهسي، كؤرپه اوغلونگ يورهگيني خاص لرزانه دوشوردي. حأضير آتادان آلمالي تجريبهلر و عقللار كوپدي. «نه بولسادا اللهنينگ يازان تقديرينا چاره يوق. الله اوزي رحمت اتسين ايمان برسين» دييپ آتاسي اوچون الميداما خير دوغا ادردي. اينهأ شول ييللاردا نظرلينينگ آتاسي «اوركوت» آغا دنيادن اؤتدي./
ماغلوماتلار:
ياغلي اولوم: داشلي بورون اطرابيندا خاير خوجا اوباسينينگ قايرا دويبونده اترك آغارينا اينيليأن اولومينگ آدي. نظرلينينگ قاقاسي يگن قيليچ شو يرده ياشاپ دونيأدن اؤتوپدير.
ییغنان: یاشار نیازی/مارقوش ترکمن صحرا
www.margush.ir