غار اسپهبد خورشید
بزرگترین طاق طبیعی جهان در ایران قراردارد
غار اسپهبد خورشید در کنار جاده فیروزکوه نزدیک گلوگاه دوآب در استان مازندران واقع شداست.
دهانه ورودی آن حدود 50 در 100 متر است و با توجه به ابعاد ذکر شده بزرگترین طاق طبیعی جهان به شمار میرود. این غار که دژ اسپهبدان مازندران بوده سال 1335 شمسی توسط غار شناسان کشف شد. در سمت چپ داخل غار قلعه مستحکم از سنگ و ساروج در چهار طبقه وجود دارد که در نوع خود از شاهکارهای معماری محسوب میشود.
تاریخچه
این غار به عنوان دژی طبیعی، همواره مورد استفاده اسپهبدان طبرستان بودهاست. در صدر اسلام و همزمان با شورش مردم طبرستان، این غار مامن ونداد هرمز بود.
در سال ۷۶۱ میلادی، اسپهبد خورشید، نوهٔ اسپهبد فرخان بزرگ از خاندان گاوبارگان، بر منطقه مازندران حکومت میکرد. همزمان، مهدی پسر منصور عباسی حاکم ری شد و تصمیم گرفت پس از سالها مازندران را به تسخیر اعراب درآورد. مهدی با نیرنگ از در دوستی با اسپهبد خورشید درآمد و ضمن ارسال هدایایی، از او خواست تا اجازه دهد قسمتی از لشکریانش از تنگه رود طالار گذشته و از راه دریا به خراسان بروند. اسپهبد خورشید فریب این نیرنگ را خورد و اجازه عبور را صادر نمود. مهدی، دو سپاه را از گرگان و شاهکوه روانه نمود و آمل را تصرف نمود. اسپهبد خورشید که غافلگیر شده بود، همسر و ثروتش را در این غار گذاشت و برای تهیه سپاه به دیلمستان رفت.
سپاه اعراب به مدت سه ماه در پایین غار بودند و به فکر چاره برای نفوذ به این غار بودند. سرانجام با مسموم کردن سرچشمههای آب غار موفق شدند «بانو نیکلا» همسر اسپهبد خورشید را به همراه دخترانش به قتل برسانند. اسپهبد خورشید در بازگشت با پنجاه هزار سپاهی، هنگامی که شایعه اسارت همسر و فرزندانش را شنید، خودکشی کرد.
در باره وجه تسمیه «طاق عایشه گرگیلی دژ» چنین نقل شدهاست که در دوره اسلامی زنی به نام عایشه در این دژ متحصن شده بود و جمعی از دزدان و راهزنان را به دور خود جمع کرده بود و کرکیل (غارت) میکردند از این جهت آن را عایشه کرکیل دژ گفتهاند. همچنین در نزدیکی این غار بقایای قلعهای قرار دارد که به قلعه باجیگران معروف است.
منبع:
مارقوش / دايرة المعارف جامع ترکمنهاي جهان
www.margush.ir
استفاده از مطالب سايت با قيد منبع مانعي ندارد.