تاریخ

تورکمن‌ها در عصر ساسانیان و گوک تورک‌ها

مارقوش تورکمن صحرا – ناصر توسلی: تورکمن‌های تورکمنستان در پی سقوط امپراتوری خود با نام اشکانیان همچنان در تورکمنستان امروزی تحت نام امپراتوری قدرتمند هفتالیت‌ها ( از دسته بوزوق ) حکومت می‌کردند.

قوم تورکمن دائم با ساسانیان نابودگران تمدن در تاریخ تورکمن در حال جنگ و ستیز بودند که سرانجام بوسیله ارتش قدرتمند و متحدی از امپراتوری گوک تورک‌ها (‌شاخه دیگری از تورکمن‌ها از دسته اوچ اوق ) و ساسانیان نابود شدند و در نهایت تحت تابعیت گوک تورک های غربی در آمدند . فاروق سومر درصفحه ۵ کتاب اوغوزها درباره این تورکمن ها می نویسد:« در قلمرو خاقان نشین گوک تورک غربی اقوامی نیز زندگی می کردند که دارای خط و ادبیات بودند. این اقوام، اجتماعاتی دارای هویت بودند. خاقان ها صاحب معادن استخراج نقره بودند. جاده معروف ابریشم از سرزمین آنها عبور می کرد[…]» این نوشته از متمدن بودن تورکمن ها حکایت می کند. زمانی که هنوز خط اشکانی و ادبیات در بین این تورکمن های با هویت رواج داشت و تحت رهبری خاقان خود زندگی می کردند. نقره هنوز هم فلز اصلی تورکمنهای امروز همانند اجدادشان اشکانیان است.

Ashkanian - تورکمن‌ها در عصر ساسانیان و گوک تورک‌ها

بهرام پنجم ساسانی (۴۲۱-۴۳۸م) یا بهرام گور در آغاز حکومتش متوجه این اقوام گشت و چندین بار به این مناطق لشکری کشی کرد تا سرزمین آنها را تحت تصرف خود در آورد. دینوری، ابن بلخی، طبری و فخرالدین ابوسلیمان داوود بناکتی ( ملک الشعرای دربار غازان خان ) هر کدام شرحی از لشکرکشی بهرام گور و کشته شدن خاقان تورک ها به دست ساسانیان آورده اند. این جنگ ها و لشکر کشی ها تا عهد فیروز ادامه داشت و در نهایت به پیروزی هپتالها (تورکمن ها) خاتمه یافت. طوری که تمام «[…] اموال، زنان، موبدان و فیروز دخت همگی اسیر شدند./ خبارالطوال،ص۸۸و تاریخ یعقوبی،ج ۱،ص۲۰۱ ».

«بومین خاقان » مؤسس دولت ترک در سال ۵۵۲ میلادی برادرش «ایستمی» را که در معیت وی ده نفر خان تورک به همراه طوایفشان حضور داشتند را به سرزمین های غربی گسیل داشت. مأموریت ایستمی تصرف سرزمینهای متعلق به « جوان جوان ها » در غرب و سپس خاتمه دادن به حاکمیت قدرتمند هفتالیتها بود که مالک اراضی وسیع ممتد از شرق دریاچه ایسیغ گؤل تا داخل خراسان بودند. ( اوغوزها ص ۱۹ ).

انوشیروان ساسانی ( ۵۳۱-۵۷۹م) وی در ابتدای حکومت خود علیه تورکمن ها با ایستمی خاقان امپراطور گوک تورک های غربی پیمان نظامی بست. بلعمی می نویسد وی هیئتی نزد خاقان فرستاده و دختر او را خواستگاری کرد و داماد وی شد و هرمز ساسانی از مادر تورک به دنیا آمد. سپس برای خاتمه دادن به حکومت هفتالیت ها عملیات جنگی علیه آنها انجام دادند. خاقان و انوشیروان سپاه خود را به سوی بلخ فرستادند و سپاه هپتال را محاصره و نابود کرده و اموالشان را غارت کردند. به گفته ابن بلخی قرار شد ماوراءالنهر ( فرغانه ) برای انوشیروان باشد و از جانب ماوراءالنهر هر چه باقی ماند برای خاقان. ( فارس نامه،صص۱۰۹،۱۱۳،۱۱۴و۱۲۶-مروجالذهب، جلد۱، ص۲۶۵-تاریخ حبیب السیر،جلد۱،ص۲۴۳، تاریخ،فرهنگ و هنر ترکمان ص ۱۲۲).

ایستمی مأموریت خود را با موفقیت به انجام رسانید. دولت هفتالیتها را ساقط کرده و اراضی وسیعی را که تا رودخانه جیحون امتداد داشت به تصرف در آورد. ( اوغوزها ص ۱۹ ).

پس از سقوط حاکمیت قدرتمند تورکمن ها، رابطه گوک تورک ها با ساسانیان دوام چندانی نداشت. به گفته دینوری خاقان به شهرهای خراسان و فرغانه ( ماوراءالنهر ) چاچ، سمرقند و […] لشکرکشی کرد و خود را به بخارا رساند. انوشیروان پسر خود هرمز( نوه ایستمی ) را به دفع سپاه تورک و خاقان فرستاد. اما خاقان قبل از اینکه جنگی رخ دهد سرزمینهایی را که به تصرف درآورده بود را رها کرد و به کشور خود باز گشت. (تاریخ،فرهنگ و هنر ترکمان ص ۱۲۳) به احتمال زیاد ایستمی خاقان نمی خواست با نوه دختری خود بجنگد و این حیله و سیاستی بود که ساسانیان به کار گرفتند.

نوشته های مشابه

14 دیدگاه

  1. با سلام. تو اين مطلب شما اشكانيان رو تركمن ناميدين. در صورتي كه تركمنها نشات گرفته از اوغوزها هستن كه بعد از قرن هفتم ميلادي به سمت تركمنستان كنوني كوچ كردند. اما درباره قومي كه اونها رو اشكانيان ناميدي كمي دقت كن عزيز من. تكه ها و يموتها همون اشكانيان دوره ايران باستان هستن و هيچ نسبتي با اوغوزها ندارن. بلكه طي قرون 16 و 17 به بعد واژه تركمن به اونها اطلاق شده.
    و اما توي نوشته هاتون سعي كنين از دروغپردازي و تخيل نويسي و ايران ستيزي پرهيز كنين. چون تمدن ايران و ايران زمين اونقدر بزرگ هست كه نميشه اثبات كرد اين خزعبلاتتون رو. يه استنادهايي هم ميكنين كه خيلي آبكيه. شايد فلان مورخ يه چيزي نوشته باشه. اما برين و به منبع اصلي رجوع كنين. مثل يكي از دوستانتون كه يه بار به هرودوت استناد ميكرد اما يكبار كتاب هرودوت رو نخونده بود. برداشت سطحي و مقطعي.
    حقيقت از همه چيز بالاتر و ارجح تره دوستان
    خدانگهدار شما

    1. مثلا بریم از منابع شماها استفاده کنیم؟!
      همون منابعی که تاریخ هخامنشیان و به اصطلاح تمدن هخامنشیان که اصلا وجود خارجی نداشته ؟!

      1. تمدن با تاخت وتاز در دشتها به وجود نمیاید شهر پالمیرا در سوریه از اثار اشکانیان است پرسش من این است اگر ترکمنها همان اشکانیان هستند چرا در اسیای میانه یعنی مرکز حکومت انها چنین شهری نمیبینیم حتی شهر مرو به عنوان شهر عمده این منطقه در دوره قاجار ویرانه ای بیش نبوده است اشکانیان یکی از خاندانهای محلی وفئودال ایرانی ساکن خراسان بودند که به مرور کارشان بالا گرفت

        1. اشکانیان از قوم سکاها و از طایفه ی داهه بوده اند و به ملت توران (آسیای میانه) تعلق داشته اند. و مطمئنا ایرانی نبوده اند.

      2. ببخشید پس هخامنشیان الکیه لابد کتیبه بیستون هم واقعی نیست یا تخت جمشید یا کتیبه خشایارشاه در ترکیه!

    2. آقایونی که در قسمت نظرات برداشت ناشایستی از ترکمن باستان کردید توجه داشته باشید که تمامی قبایل ترکمن {نمیگم ترکستان} ترکمن از اغوزخان میباشند. درسته که ایرانیان آریایی دارای تمدن کهن انند ولی بهانه ای نمیشه که بگین فقط اریایی ها کهن ترین بودند.اگر اینطور بود پس ترکمن یا بهتره بگم {مردمان اغوز} از کجا بوجود آمدند.والائی که خیلی ایرانیا حسودن.

  2. دوست عزیز اصلا نژادی به اسم آریایی وجود ندارد. الکیه، تخت جمشیدی هم وجود واقعی نداشته.
    آسیای میانه هم به عنوان گهواره ی تمدن شناخته شده. کشورهای آسیای میانه : (ترکمنستان – ازبکستان – قزاقستان و قرقیزستان هستش که همه زبان و فرهنگی نزدیک به هم را دارند.)

    1. چرا ندونسته حرف میزنی معلومه که هخامنشیان واقعی بودن آها تخت جمشید دروغه چرا هرچی به نفعت نیست دروغه و هرچی هست راسته ؟؟!!! بعد آریایی ها قوم بودن نه نژاد یکسری اقوام بودن که هزاران سال قبل وارد ایران شدند

  3. سلام . من ارادت و احترام عميقي نسبت به تركمنان دارم .خواستم پس از عرض ادب توصيه كنم كه در ارائه مطالب ، از منابع شناخته شده مدد بگيريد و واضع فرضيه نباشيد . در مورد اشكانيان ، اتفاق نظر در مجامع علمي وجود دارد كه ايشان ارتباطي با تركمنها نداشته اند . اين به هيچ وجه مايه خسران براي اين مردم نيست چونكه روش زندگي و جغرافياي معيشت ايشان چيز ديگري بوده است . در مورد هيونهاي سفيد گفته ها بسيار است ، ولي ايشان هم يك اتحاديه قومي بوده اند كه عناصر ترك و غير ترك داشته اند . بعضي از مورخان رومي ، پارتها را تلفيق مادها و سكاها دانسته اند .

  4. بسیار عالی و تشکر ، به گفته های این آریایی پندارهای متوهم گوش ندید
    هر اریایی بره خارج از کشور ی تست ژنتیک بده اگر عرب یا ترک نبود…. کنه به صورت من
    عزیز تقریبا میشه گفت حدود 80 درصد ترکهای ایرانی ترکمن هستند که در مرور زمان مستقل شدند و هویت خودشون رو فراموش کردند من از ترکهای قره پاپاقم ولی تو تاریخ ما نوشته ما از ترکمن صحرا کوچ کردیم اومدیم تو سولدوز نقده در آذربایجان غربی

  5. دوست گرامی. هموطن عزیز. اشکانیان از ایرانی و ایرانی زبان. و همه نام های آنها مثل فرهاد و بلاش و تیرداد و اردوان و… پارسی است
    می خواهم بدانم چرا تاریخ خود رو به شیوه پان ترک ها به بیگانگان وحشی و صحرا گرد نسبت می دهی که هیچ مایه و پایه تمدنی نداشتند !!!
    ترک ها(ترک منظور آذری نیست) ترک ها جون قومی بی تمدن و فاقد پیشینه تاریخی بوده اند در دنیای امروز می خواهند برای خود تاریخی دست و پا کنند و همه تمدن های ایرانی آسیای میانه را تصاحب کنند . اما شمای ایرانی آذری که صاحب تمدن هستی چرا سرمایه ی تمدنی نیاکانت را دو دستی تقدیم وجوش بیابانی می کنی ؟؟

  6. دوست عزیز
    کمی تاریخ بخوانید…… ترکمنها که قبایل وحشی و بر بر بودند و در زمان ساسانیان از کوههای آلتائی بسمت آسیای مرکزی سرازیر شدند……… در وحشی گری این قوم هزاران سند غیر قابل انکار وجود دارد

  7. سلام. خیلی ببخشید. شما که هیچ چی از تاریخ نمی‌دانید ، لطفاً اظهار نظر نکنید.
    ترکمن ها وحشی نبودن، غیرت داشتن. چیزی که شما ندارید.
    شما تاریختون معلوم نیست چیه ولی ما از چندین هزار سال قبل وجود داشتیم و هنوز هم هستیم. اربابان واقعی تاریخ اروپا و آسیا و آفریقا ما هستیم.
    اشکانیان ترکمن بودن.اما در زمان پهلوی همه ی اسناد درباره تاریخ تحریف شد.
    شما اول برید بفهمید که کی بودید و چی شدید بعد بیایید درباره تاریخ ما حرف بزنید.
    همه ما ترک هستیم و بعد مسلمان شدن شدیم ترک مومن که شد ترکمن. مهد همه دولت هایی که ترکان و ترکمانان بنا کردند، سرزمین توران هست. اشکانیان هم اونجا بودن بعد اومدن ایران.
    دریای خزر هم که میگید نام قبیله ترک تبار بوده. بعد هی میگین مال ایرانی هاست.

    این خیلی بده وقتی درباره چیزی نمیدونی بیای نظر بدی اونم تاریخ. هر چقدر که بخوایید بگید و دروغ پردازی کنید درباره تاریخ ما. ولی هیچ وقت نمیتوانید تاریخ ما رو عوض کنید.چون تاریخ رو ما نوشتیم. اسلام در عربستان ظهور کرد و توسط ما در جهان گسترش یافت. دولت هایی که ما تاسیس کردیم رو شما حتی نتوانستید خوابش رو ببینید. هنوز هم دولت داریم.
    والسلام

    1. سلام. پوریا . من بچه گنبدم. میخام حقیقت و بدونم . باهام تماس بگیر. +۴۹179-1493166

پاسخ دادن به آذران لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

*

code

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا